Glutation — jaki wybrać i co warto o nim wiedzieć?
Glutation to przeciwutleniacz wytwarzany w komórkach, który składa się z trzech aminokwasów: glutaminy, glicyny i cysteiny. Niewłaściwe odżywianie, toksyny środowiskowe oraz stres mogą obniżać poziom glutationu w organizmie. Ponadto jego poziom również spada wraz z wiekiem.
Czym jest glutation?
Glutation, określany również jako GSH, jest endogennym składnikiem metabolizmu komórkowego, tripeptydem składającym się z glicyny, cysteiny i kwasu glutaminowego. Koniugacja glutationu (ułatwiana przez rodzinę enzymów transferazy glutationowej) pomaga w detoksykacji poprzez wiązanie elektrofili, które w przeciwnym razie mogłyby wiązać się z białkami lub kwasami nukleinowymi, powodując uszkodzenia komórek i mutacje genetyczne.
Glutation został odkryty przez J. de Rey-Paihade w 1888 roku z ekstraktów z drożdży i wielu tkanek zwierzęcych (mięśni szkieletowych wołowiny i wątroby, mięśni szkieletowych ryb, jelita cienkiego jagnięciny i mózgu owiec) oraz w świeżym białku jaja. De Rey-Paihade nazwał tę substancję philothion, co w języku greckim oznacza miłość i siarkę. W 1921 Frederick Hopkins zasugerował, że filotion wyizolowany z wątroby, mięśni szkieletowych i drożdży jest dipeptydem składającym się z cysteiny i glutaminianu. Honorując historię odkrycia filotionu, Hopkins nazwał substancję „glutationem”. W oparciu o zawartość azotu i siarki w glutationie wyizolowanym z drożdży, krwi i wątroby, Hunter i Eagles wskazali w 1927 roku, że glutation nie jest dipeptydem, zawierającym jedynie glutaminian i cysteinę, ale tripeptydem, składającym się z glutaminianu-cysteiny i dodatkowego niskocząsteczkowego aminokwasu. Używając kwaśnego hydrolizatu glutationu, Hopkins zaproponował w 1929 roku, że glutation jest tripeptydem utworzonym z cysteiny, glutaminianu i glicyny. Propozycja ta została poparta niezależnymi pracami Kendalla i współpracowników w 1929 i 1930 roku. Struktura glutationu została potwierdzona przez Haringtona i Meada w 1935 roku poprzez syntezę chemiczną z N-karbobenzoksycystyny i estru etylowego glicyny. W ciągu kolejnych dziesięcioleci glutation został znaleziony we wszystkich komórkach organizmu ludzkiego.
Gdzie występuje glutation — w jakim pożywieniu go znajdziemy?
Glutation można znaleźć w mięsie i produktach mlecznych, a także w wielu warzywach. Gdy chcemy zwiększyć poziom glutationu w swoich komórkach, warto wybierać żywność bogatą w prekursory składników odżywczych, które pomagają w jego powstawaniu, takie jak N-acetylocysteina, aminokwas siarkowy. Produktami bogatymi w siarkę są m.in. czosnek i cebula. Warzywa kapustne takie, jak brokuły, kalafior, kapusta i brukselka, są również dobrymi źródłami glutationu. Inne pokarmy bogate w ten składnik lub jego prekursory to: szparagi, ziemniaki, papryka, marchew, awokado, dynia, szpinak i melony.
Jak zwiększyć poziom glutationu w organizmie?
Jednym ze sposobów na zwiększenie poziomu glutationu jest zadbanie o jak najmniejsze jego zużycie, przy zapewnieniu odpowiedniej ilości pozostałych antyoksydantów do wzmocnienia ochrony organizmu. Takie wsparcie może zapewnić dieta bogata w składniki do syntezy glutationu, zwłaszcza wszelkiego rodzaju pokarmy roślinne. Przy oszczędzaniu naszego „wewnętrznego” glutationu istotne jest również unikanie źródeł powstawania wolnych rodników, chociażby takich, jak: palenie papierosów, picie alkoholu, toksyny środowiskowe, stres. Wartościowe może być także zrezygnowanie ze stosowania popularnego środka przeciwbólowego – paracetamolu, który niestety błyskawicznie wykorzystuje glutation.
Innym sposobem na zwiększenie poziomu glutationu jest dostarczanie składników odpowiednich do jego produkcji: cysteiny, glicyny i kwasu glutaminowego. Ponadto korzystne jest również uzupełnianie składników do jego odzyskiwania. Szczególnie ważny jest koenzym Q10, który pozwala sprawnie przywracać aktywną formę glutationu zredukowanego, ale nie należy zapominać także o witaminach C, E, B12, selenie, cynku, magnezie, czy o kwasie foliowym.
Glutation i jego działanie w organizmie
Wolne rodniki to niestabilne cząsteczki, które powstają w odpowiedzi na czynniki takie, jak dieta i środowisko. Gdy istnieje więcej wolnych rodników niż przeciwutleniaczy, dochodzi do oksydacyjnego uszkodzenia komórek. Może to prowadzić do stanu zapalnego i różnych problemów zdrowotnych.
Przeciwutleniacze mają kluczowe znaczenie, ponieważ pomagają utrzymać równowagę oksydoredukcyjną w organizmie. Twoje ciało wytwarza niektóre przeciwutleniacze, ale inne pochodzą ze źródeł zewnętrznych, takich jak dieta lub suplementy.
Glutation jest jednym z przeciwutleniaczy naturalnie wytwarzanych w organizmie.
Glutation tworzony jest z dostępnych mu składników lub przyswajany z przewodu pokarmowego. Występuje w dwóch formach: zredukowanej (GSH) i utlenionej (GSSG). Zredukowany GSH, inaczej nazywany również aktywnym, ulega utlenieniu do GSSG, podczas obrony przed wolnymi rodnikami. W sytuacjach, gdy w naszym organizmie przeważa forma utleniona może to oznaczać, że odtwarzanie glutationu nie przebiega właściwie lub ilość procesów związanych z ochroną przed wolnymi rodnikami jest tak duża, że glutation nie może zostać odzyskany.
Jaki glutation wybrać — na co zwracać uwagę podczas jego wyboru?
Chociaż dieta jest najlepszym (i preferowanym) sposobem na zwiększenie poziomu glutationu, w niektórych przypadkach można rozważyć suplementację. Przed jej rozpoczęciem warto skonsultować się z lekarzem, by poznać jaka porcja i forma glutationu jest nam potrzebna. Ponadto należy pamiętać, że żaden suplement diety nie może być stosowany jako zamiennik zróżnicowanej diety.
W kwestii wyboru suplementacji, trzeba jednak poznać szczegóły i odrobić pracę domową, ponieważ nie wszystkie formy glutationu są dobrze przyswajalne. Na przykład glutation może być przyjmowany doustnie w postaci proszku. Jednakże jest on niszczony przez enzymy trawienne w jelicie cienkim, co sprawia, że pozostaje w postaci trzech aminokwasów - glicyny, glutaminy i cysteiny. Ten proces trawienia jest tak skuteczny, że prawie cały zwykły glutation przyjmowany doustnie nigdy nie przedostanie się do obiegu krwi.
Przy wyborze odpowiedniego preparatu należy kierować się jego najwyższą przyswajalnością oraz bezpieczeństwem stosowania. Wysoki poziom przyswajalności wykazuje aktywna forma glutationu (czyli zredukowanego). Warto zastanowić się również nad wyborem produktu jedno- czy wieloskładnikowego. Preparaty wieloskładnikowe charakteryzują się synergistycznym doborem substancji, które przyczyniają się do sprawnej pracy enzymów ważnych dla skutecznego działania glutationu. Takimi substancjami są: witaminy C i E, witamina B12, foliany, mangan, selen i cynk.
Bibliografia:
- https://www.sciencedirect.com/topics/medicine-and-dentistry/glutathione
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4684116/
